Nhưng từ hôm vào gặt đến giờ, thì bố con ông Quản lại sênh sang lắm rồị Chưa tính thóc gặt ruộng nhà, chỉ riêng cái máy say sát của ông, từ hôm chữa xong, ngày nào cũng xình xịch xát gạo từ sáng tới tối mịt. Người cả mấy làng quanh đây ngày nào cũng kìn kìn chở thóc đến sát. Người thì trả tiền người trả gạo, riêng số trả công máy ấy, bố con ông Quản đã thừa cơm rượu cả ngàỵ Nhà ba bố con toàn đàn ông, suốt ngày cởi trầntrùng trục cả lúc ăn lúc ngủ, cứ như phường lục lâm thảo khấụ Bà Đồ Ngật ngày ngày đến mua cám nhà ông Quản về nuôi lợn náị Một buổi chiều ông Quản đẩy giúp bà Đồ xe cám, tiện thể ông đến bắt một con lợn giống về nuôị Bà Đồ ở goá có đến gần chục năm nay, có mỗi mụn con gái đã đi lấy chồng, bây giờ bà ở một mình. Là người dễ ăn, dễ ngủ, từ hôm có thóc có rượu bà uống rượu cứ thun thút người hồi lại rất nhanh, nên dù đã ngoài năm mươi, nhưng da dẻ còn tươi đáo để. Bà Đồ vứt năm rau khoai rử lợn cho ông Quản xem. Một tá lợn con đẹp như vẽ nháy loi choi tranh nhaụ Bà Đồ cúi gập lưng xách tai từng con một, miệng nói liếng láu:
- Ông xem con lang này đẹp không? Hay con trắng? Hay con đen này, mõm có khí dài nhưng béo hơn cả.
Bà Đồ không biết lúc ấy ông Quản chẳng còn thiết nhìn ngắm lợn liếp gì nữạ Mắt ông sáng rực đưa cái nhìn vuốt ve tấm lưng bà Đồ với hai lườn thịt sao mà căng thế kiả Và nhất là cái mông bà Đồ sao còn tròn quá, cứ núng nính sau lớp vải đen như mời mọc thúc giục ông Quản, rằng ông hãy mạnh dạn với tay rả Cô Ngật đấy mà chứ ai mà lo! Cô Ngật đi lấy lẽ ông Đồ Bản hơn cô những hai chục tuổị Từ ngày ông Đồ Bản mất, cô Ngật cũng có đi hoa lá với hai anh có vợ, đến nỗi vợ con họ phải om xòm cả lên. ồ, thế mà sao tận hôm nay ông Quản mới để mắt đến trái hồng chín nục này nhỉ? Một chục quả hồng nuốt lão sáu mươị Cái cụ nói thế là nói ngược đấy! Các cụ là mình ăn sành chơi lắm chứ đứng tưởng! Ông Quản mới sít soát sáu mươi, răng còn chắc, gân còn săn cuồn cuộn lên đây một chục quả hồng ông nuốt veo!
- Ông thích con nàỏ - Bà Đồ vẫn khua khua tay trong chuồng lợn.
Và ông Quản đã vỗ đét vào mông bà, lưỡi ông lại đá ngược lên tận mái ngói để cho miệng văng ra một câu tiếng Tây bồi độn lẫn tiếng ta:
- Con này mới grasse! Con này mới doong
Bà Đồ tròn xoe mắt, mặt đỏ rờ như say rượu nếp. Bà lại hỏi đến là ngớ ngẩn:
- Ông bảo cái gì?
Ông Quản vừa nhắc lại vừa dịch nghĩa, và bàn tay đỏ ửng của ông vẫn xoa xoa nắn nắn một cách đầy biểu cảm vào mông bà. Đúng là người có Tây học cũng có hơn, miệng nói tay làm đến như thế mà mặt ông cứ tỉnh bơ!
- Grasse này! Doong này! Nghĩa là con này mới béo! Con này mới đẹp.
Thế rồi bà Đồ bỏ đàn lợn mở cửa cho ông Quản vàọ Rồi bà đóng cửạ Rồi bà lại mở cửạ Lúc ấy trời đã nhá nhem tốị Ông Quản chẳng còn thiết lợn giống lợn má gì nữạ Ông ra về, người như đi trên mây trên gió, nhìn cái gì cũng thấy đáng yêu quá! Hôm sau ông tuyên bố với hai cậu quý tử là ông sẽ tục huyền với bà Đồ.
- Rồi chúng mày có vợ có con, nhất vợ nhì giời lúc ấy tao dựa vào aỉ Con nuôi cha không bằng bà nuôi ông!
Cậu cơn cả đã ngoài hai mươi, lúc đầu hằm hằm, nhưng rồi ông Quản bảo:.
- Anh nhắm con nào đi, rồi tôi cưới cho anh, vợ chồng anh sẽ sang cái thổ bà Đồ mà tung hoành ngang dọc, thổ ấy những ba sàọ Giữa lúc đất chật người đồng này, một đống vàng đấy chứ bỡn! Nhưng nhớ là không được hở ra với ai, không thì cái Ngà con bà ấy nó lại về làm om lên!
Ngẫm nghĩ, cậu cả thấy phải quá. Máu giận bay biến mất, bụng còn ngầm phục cụ bô tưởng là tào phào mà tính toán khôn róc trần đờị
Bây giờ thì bà Đồ ngày ngày đến nhà ông Quản lấy cám chứ không phải là mua nữạ Tiền trả ông Hàm ngày bán lúa non cũng là tiền ông Quản. Hai má bà Đồ cứ mâng mâng như say trầu thuốc. Đám thanh niên đến sát thóc cứ nháy nhau hát ư ứ: Cuộc đời vẫn đẹp sao tình yêu vẫn đẹp sao! ... Ông Quản mặc quần sóc, người để trần bóng nhẩy mồ hôi, chỉ tủm tỉm loe loé ánh vàng. Mặt phớt ăng-lê. Đúng là cách ứng xử của người kinh bang tế thế!
Nghe mọi người cười cợt tán nhảm chuyện ông Quản bà Đồ, cô thống Biệu lẩm bẩm: làng này đã đến lúc cái vượng, cái nghịch hiện hết lên đây! từ giờ trở đi làng này không còn lo đói, nhưng lại phải lo nhiều cái khác. Sự kiện thứ hai chính là cô thống Biệụ Dân làng thì thầm truyền tin nhau rằng cô thống Biệu đã giải phóng hết cái điện thờ của cô rồị Điện thờ ấy người ta đã tính tới 50 bát hương lớn nhỏ. Vậy mà bây giờ cả hai gian nhà trên xưa nay vẫn xếp tầng tầng lớp lớp đèn nhang cờ phướn và những bát hương đủ loại, giờ bỗng sạch trơn, quang loáng. Cô đưa điện thờ đi đâủ Đưa đi lúc nào mà không ai haỷ Và chính cô nữa, mấy hôm nay trông người cô lạ lắm, cứ lờ vờ thảng thốt như người mất hồn mất víạ Mấy bà già đánh bạo hỏi thì cô nói với giọng xa xôi nghe rờn rợn rằng cô đã hoàn lại cho các Ngài rồi, cô đà ăn lộc thánh làm việc thánh mấy chục năm nay, bây giờ chính cô cũng sắp về chầu các ngài rồi!.
Chỉ riêng có thằng Hữu con ông Hiển, cháu đích tôn cô thống Biệu, một gã trai choai choai 16 tuổi là biết rõ số bát hương kia ở đâụ ấy là đêm hôm nọ, ông nó tức cô thống làm lễ, rồi giở tất cả bát hương xuống chất vào hai bao tải, rồi bảo nó buộc lên xe đạp theo ông nó thồ ra sông Công, tới chỗ nước chảy xiết nhất ông nó lấy ra chiếc bát hương to nhất, bằng chiếc ấm rỏ tích, rồi cắm ba nén nhang, thắp lên; ông nó đứng cứng người sịt soạt khấn lầm rầm. Xong thằng Hữu đứng đằng sau đưa từng chiếc bát hương. Ông nó đứng sát mép nước, khom người lần lượt liệng từng chiếc xuống sông. Với cô thống, mỗi bát hương là một vị thần được sinh ra từ đất. Bây giờ các vị sẽ tắm rửa bụi trần, rồi dòng nước mát đưa rước các vị quay trở về với đất, trở về nguồn của mình! Các vị về trước rồi đệ tử các vị - cô thống sẽ về sau! Cô đã linh cảm là các ngài sắp gọi cô về rồi!
Khi cô thống liệng gần hết cả hai bao tải bát hương, bỗng một bóng người từ phía sau đi lại, đánh tiếng và ông cháu cô thống đã nhận ra một người đàn bà. Chị ta quỳ xuống nói run rẩy:
- Thưa cô! Lạy cô! Con muốn cô ban lộc cho con. Con muốn nối gót cô!
- Nhà ngươi là aỉ - cô thống mở to cặp mắt bạc mờ mờ trong bóng tối ném cái nhìn gần như hằn học vào người đàn bà bỗng từ đâu dám đến quấy rầy công việc thiêng liêng của cô, giờ lại đang quỳ lạy như giã gạo thế này! Lạy cô, con là kẻ ăn mày nhà phật, nhưng chưa được lộc của Ngàị Con đang làm thuê ở nhà ông Hàm! Lúc nãy trên đường đi làm về, có bà già chỉ con ra đây ân xin cô. Dạ, nhân bảo như thần bảo ạ! Lậy cô, cô cho con ít vốn nhà phật để con sống mà hầu hạ các Ngài, hầu hạ cô! Đời con long đong lắm cô ơi!
Cô thống thở hắt ra: ngồi bệt xuống bờ cát, nhìn đăm đăm ra mặt sông tối thẫm, sóng nước đang vỗ lóc bóc. Gió sông thổi rào rát, ve vuốt mấy sợi tóc lơ phơ của cô. Cô đã hiện nguyên hình là một phù thủy già! Lát sau cô ra hiệu cho thằng cháu đích tôn về trước, rồi cô quay sang nói rì rầm như dặn dò người đàn là đang đứng lom khom tựa cái dấu hỏi trước mặt. Và điều kết cục thì thằng Hữu cũng không biết rằng người đàn bà đã run như dẽ, nói không nên lời, hai tay lật bật cởi chiếc khăn vuông mở ra bọc chiếc bát hương to bằng chiếc ấm rỏ, chiếc bát hương cô thống định thả sau cùng. Thế là vị thần lớn nhất, vị thần cả lại quay về trần thế một lần nữa!
Người đàn bà kính cẩn ôm bọc khăn vào lòng, lạy sống cô thống, rồi đi vùn vụt về làng. Những bước đi tự tin gần như thách thức. Như một tráng sĩ lâu nay gặp bước sa cơ vì không gươm không ngựa, bây giờ thanh kiếm báu đã lọt vào taỵ Chị Bé đã có vốn, đã có vũ khí để đối mặt với đời!
Rồi những gì cần đến, đã đến.
Sau mười ngày đội công tác về huyện báo cáo, nghiên cứu những đơn từ khiếu nại từ Giếng Chùa gửi lên, sáng nay đội lại về để chính thức bước vào triển khai nghị quyết 04. Buổi sáng, theo yêu cầu của các đảng viên, trưởng đoàn công tác đọc những lá đơn tố cáo với những lời lẽ đanh thép luận về tội tham ô tài sản hợp tác của những người đương chức hiện naỵ Một bản thống kê dày đặc nào tiền, nào thóc, nào thuốc sâu phân đạm, gạch ngói gỗ lạt, xe bò xe cải tiến đã trở thành tài sản riêng của những aị Ban chủ nhiệm hợp nhất phá bao nhiều nhà kho của Giếng Chùa, làm mất tích bao nhiều gà lợn khi giải tán chuồng trạị Rồi nhập nhèm biểu thuế giữa trung du và đồng bằng đến mấy năm nay mà không ai biết, số thóc chênh lệch ấy để đâủ Tiền gạo tham ô ở đội thuỷ lợi 202 quy ra thóc là một tấn rưỡi, đi đâủ Mấy sổ tiết kiệm lấy tiền công của xã làm thành sổ tiết kiệm cá nhân là có chỉ đạo, chứ không phải như Đào Văn Quàng thanh minh hôm trước. Rồi tiền thuế đò, thuế chợ hai năm nay thu về để đâủ ... Nhiều, nhiều quá nghe đến rối cả óc. Đội trưởng đội công tác đọc xong, tất cá ngồi lặng im. Ông Tính hắng giọng, rồi không cần xin phép ai cứ nói thủng thẳng, từ lâu Thủ đã rất khó chịu với thái độ trịch thượng ấỵ
- Nhiều bê bối đến như thế, nên đội 1, đội 2 người ta đòi tách khỏi hợp tác xã lớn để về hợp tác xã nhỏ cũng là đúng thôị Bất công như thế ai chịu được! Lớn ăn miếng to, bé ăn miếng nhỏ, không từ cả thuốc sâu phân đạm, phàm ăn như cá trê phị Đến lượt các xã viên chỉ có ăn rơm ăn cỏ! Vu, đội trưởng đội sản xuất con ông Vi, cũng có họ xa với chi họ Trịnh Bá, bật ngay dậy:
- Nếu so đo chi ly, ban chủ nhiệm trước đây còn bằng năm bằng mười! Nói người khác hãysờ lên gáy mình!
Ông Phúc liền hoa tay, tiếp cái giọng cha chú của Tính:
- Tôi là chủ nhiệm cũ đâỵ Anh thấy tôi tham ô những gì? Kể ra xem. Nói bịa đặt thì liệu đấy!
Cao đứng lên. vẫnchiếc áo phông bó lấy người, điệu bộ như một đấu vật bước lên sới:
- Ai thế nào rồi sẽ rõ. Đừng lên giọng vộị Còn những việc không liên quan gì đến tham ô nhưng ảnh hưởng cũng xấu không kém.
Ông Phúc đã đứng hẳn lên, quay ông nhìn thằng vào Cao:
- Đề nghị đồng chí nói cho rõ, đừng có mập mờ cái giọng kín kín hở hở ấy không ai sợ đâụ Cái thời cậy có một tí cấp chức để đi úm người ta đã qua rồi! Mà ngay cái chức phó ban công an của đồng chí, tôi báo cho mà biết, dịp này cũng phải xem xét lạỉ
Thế là anh chang trâu luộc cả con đã hoàn toàn phát cuồng. Cao gần như hét lên:
- Đồng chí bảo tôi nói cái giọng gì? Có phải giọng mật thám như ông đã nói vắng mặt tôi phải không? Tôi đề nghị hội nghị phải xem xét lại tư cách đảng viên của ông Phúc! Tôi cũng báo cho ông biết. Chiều mai vợ ông phải lên xã nộp tiền phạt vì tội chửi đổng!
Cùng lúc đến bốn người nhấp nhô đứng dậy: Rồi cùng vung taỵ Mặt mày đỏ như tôm luộc, và cùng nói một lúc. Những âm thanh dập vào nhau :Di chát, như đài chưa lọc sóng, khiến không ai nghe được bốn diễn giả đấu tranh cho chân lý đang nhả ngọc phun châu những gì!
Trưởng đoàn công tác- từ giờ là trưởng đoàn công tác điều hành cuộc họp chứ không phải là người của sở tại nữa, đứng hẳn lên bục cao, giơ cả hai tay lên như một lời khấn cầu hoà bình! Nhìn anh đang mấp máy, nhưng lại chưa biết nói thế nào thì cùng lúc trung tá Chỉnh và Thủ đứng lên. Thấy hai người ở hai thái cực khác nhaụ Một người đương chức, một anh thứ dân, nhưng cả hai đều có vị trí đặc biệt trong chi bộ, nên bốn diễn giả tự động rút lui, rón rén ngồi xuống. Một tiếng nói to từ phía cuối:
- Để cho đồng chi Chỉnh nói trước. Trung tá nói trước!
Thủ nhũn nhặn ngồi xuống, ra hiệu cho Chỉnh nóị Trung tá Chỉnh cao lỏng khòng đứng dậy, mặt đen đỏ dãi dầụ Vẫn cách nói không màu mè rào đón, bởi đồng chí trung tá chỉ độc một bài là thẳng băng cán tàụ Đã ra trận là chỉ biết có nổ súng! Cho nên lúc này Chỉnh cứ đường hoàng hạ một nhát đại đao vào giữa đội hình của cả hai bên:
- Hai cuộc họp trước tôi bận với cái lò gạch nên không đi được Nhưng tôi nghe được dân người ta bàn tán những gì về những cuộc họp đảng của chúng tạ Xấu hổ lắm các đồng chí ạ! Ta vẫn luôn tự xưng là tiền phong gương mẫu, là đảng viên đi trước, làng nước theo saụ Là chí công vô tư. Nhưng sự thực thế nàỏ Người có quen thì tư túi chia chác nhau, động họp là động mâm. Biết bao vụ dân thắc mắc, sao chúng ta cứ lờ đỉ Còn những đảng viên thường thì đứng ngoài dèm pha khích bác, bảo nhau dù không được gì thì cũng nói cho sướng miệng: Cho nên dịp này tôi đề nghị: Phải giải quyết hết những gì mờ ám về kinh tế, ai có tội phải chịu, ai vu cáo phải phạt. Rồi sau đó ta xem xét vấn đề đoàn kết trong chi bộ từ trước đến naỵ Tại sao cứ lùng nhùng mãỉ Tại sao cứ bằng mặt mà không bằng lòng?
Tất cả ngồi im như bị bấm huyệt. Chỉnh ngồi xuống. Thủ khoan thai đứng lên. Vẫn áo kẻ cộc tay, quần ka-ki màu bẹ Với nét mặt đượm buồn. Thủ nói thong thả:
Thưa các đồng chí! Tôi đồng ý với đồng chí Chỉnh. Tôi không dám vơ đũa cả nắm: nhưng đúng là chi bộ ta có nhiều vấn đề cần phải giải quyết. Mặc dầu vậy theo tôi, ta không nên lợi dụng một nghị quyết lớn của Đảng với ý nghĩa cao quý là nâng cao chất lượng đảng viên để ta sát phạt, bới móc nhaụ Chúng ta không nên chấp vặt, chỉ vì không hợp tính nết người này, không thích tác phong người kia mà nâng lên thành quan điểm, rồi quy kết tội cho nhaụ Làm như vậy chỉ thêm rối, thêm chia rẽ, và như vậy là trái với tinh thần nghị quyết của Trung ương! Chúng ta phải làm sao khi học tập xong, công tội rõ ràng nhưng sự đoàn kết phải được nâng cao, uy tín của chúng ta đối với dân phải được nâng cao, có như thế mới đúng phong cách của người cộng sản!
Thủ ngồi xuống. Quả nhiên những lời hoa mỹ và thái độ rất nhũn của anh dã tưới mát được những cái đầu bốc lửạ Nhiều ánh mắt liếc nhìn lúng túng. Thêm vài người trung dung phát biểu, nhưng không gây được sự chú ý gì. Cuộc họp buổi sáng dừng ở đấỵ Trưởng đoàn công tác tuyên bố buổi chiều sẽ đi vào những việc làm cụ thể và những người cụ thể. Mọi người ra về, tránh nhìn nhaụ Thủ ra trước, đi chầm chậm. Khi ông Phúc tới gần, Thủ nói nhỏ:
- Đồng chí đi sau tôi muốn nói chuyện một tí.
Ông Phúc đi chậm lại, khe nhìn Thủ dè chừng. Hai ông em rể chồng bà Lộc, bà Tài đi vượt lên. Những người ra sau cũng đi vượt lên, nhưng những ánh mắt kín đáo liếc lại xem hai thủ lĩnh đại diện cho hai chi họ sắp trình diễn tiết mục gì!
- Đồng chí đừng để tâm tới những lời thằng Cao nó nói - Thủ vừa đi chầm chậm vừa nói nho nhỏ - Dù nó chẳng còn trẻ mỏ gì, hơn cậu Tùng bên ấy đến gần chục tuổi: nhưng lại không chững chạc được như cậu Tùng. Còn cái chuyện bá Dần, anh Sửu có hỏi tôị Tôi đã bảo anh Sửu là nên bỏ qua chuyện đàn bà.đàn ông ta nhắc nhau là đủ. Còn đồng chí, chắc từ hôm tôi sang nói chuyện, gia đinh không thắc mắc với đồng chí nữa chứ?
Ông Phúc hoàn toàn bất ngờ với cuộc ký tắt này, nên đâm lúng túng:
- Xong rồi! xong rồi!
Ra khỏi cổng, mỗi người phía, một lối, ông Phúc hơi ngập ngừng:
- Đồng chí còn nói gì nữa không?
Thủ vẫn khiêm nhường:
- Thôi tạm thế, đồng chí cứ yên tâm về tôị
Rồi mỗi người rẽ một đường, cắm cúi đi không ngoái lạị
Ngày buổi trưa ở nhà ông Phúc. Ban thường vụ của chi họ Vũ Đình cấp tốc có cuộc họp bất thường để phân tích đánh giá tình hình đang có nhiều chuyển biến tinh vi và phức tạp! Thường vụ nhận thấy: Hoà với khí thế chung của cả xã, cả vùng, thời tiết chinh trị của Giếng Chùa lại bắt đầu sôi sục! Thường vụ nhận định: Mặc dù có nhiều khó khăn, cuộc đấu trí trong nghị trường còn nhiều trắc trở, đây là cuộc vờn miếng rất tế nhị, phải thận trọng không được có một lời nói hớ, nhưng rõ ràng cán cân của xu thế có lợi ngày một nghiêng về ta! Trước tình hình đó Thường vụ quyết định : Phải triệt để phát huy thế lợi ta đang có, suốt trong thời gian làm trong sạch này phải liên tục tiến công, tiến công và tiến công? Đây là thời cơ hiếm có! Vừa tiến công, đồng thời vừa lôi kéo, cảm hoá những phần tử của phái thứ ba, tức số trung gian xưa nay không ngả về bên nàọ Trong số đó phải đặc biệt chú ý trung tá Chỉnh, đừng để cho vị trung tá húc này đơn thương độc mã, một mình một ngựa cứ phạt gươm lung tung trên chiến trường.
- Với ông Chỉnh, Tùng phải lo! Vi sẵn có mối quan hệ
mật thiết từ trước. Anh phải nói sao cho ông ấy hiểu Bên mình là những người ngay thẳng, chính trực! - ông Địch chồng bà Tài ngồi ngả trên ghế vừa nhổ râu tanh tách vừa quay sang Tùng nói ề à. Mặc dù Địch chỉ là là cán bộ tuyên huấn oòng èng của một nông trường nhỏ, nhưng vì là nông trường bò sữa nên Địch cũng có được cái dáng bệ vệ bụng to trán hói, giọng nói ề à.
Như hôm trước dượng đã nói với anh - ông Địch tiếp -
không bao giờ tay Thủ nó tin anh cả. Hắn còn giữ chiếc ghế bí thư thì anh còn ngồi phơi xơi nước, còn hữu danh vô thực! Cho nên đây là dịp may, là thời cơ để ta làm cho mọi người nhìn rõ chân dung tay Thủ là người thế nào, đồng thời để Tùng củng cố địa vị của mình ở ngay chi bộ nàỵ Tại sao lúc nãy tay Thủ nó nhũn như con chi chi với bác Phúc? chính là vì nó sợ chiều nay nhiều mũi dùi chĩa vào nó! Phải tỉnh táo, chớ có xúc động vặt mà nể nả rồi thì đổ thóc giống ra mà ăn! Còn về phía bác Phúc, nếu bác có khuyết điềm dạo làm chủ nhiệm trước đây, mà chắc là có thôị Vì làm gì có ông chủ nhiệm nào mà không chấm mút! Bác cứ nhận chuyện cũ lo gì! Có nhận thì mới càng có cớ để truy cái đám đương chức bây giờ! Dịp này không cho nó phơi áo thì còn dịp nào!
Cả mấy người cùng đớ ra trước lý lẽ của Địch. Thật đáng mặt là nhà tư tưởng! Sắc sảo đến tận chân tơ kẽ tóc. Địch tự thưởng cho mình bằng cách đủng đỉnh quay sang bắn một mồi thuốc lào rõ kêụ Nhìn ba vị thường vụ vừa bồn chồn vừa hăm hở, Tùng lau mồ hôi trán, nói rầu rầu:
- Nói thật với cậu và hai dượng, cháu không có mong muốn làm gì ở đâỵ Cháu không phải là người ham làm chính trị. Dạo này gặp nhiều chuyện buồn, cháu còn không biết nên ở nhà hay lại ra đỉ Lúc nào cũng nghe lình sinh thất chán lắm!
Lại đến lượt ba ông thường vụ ngồi nghệch ra, ông Tính hỏi bằng giọng rất trầm:
- Thế anh định đi đâủ
- Đi làm quyền cao chức trọng thì cháu chả dám, chứ đi để bỏ sức lao động để kiếm ăn thì cháu nghĩ là không khó. Thủ trưởng cũ của cháu đang làm ở ban tuyển người đi lao động nước ngoàị Ông ấy bảo cháu muốn đi thì ông ấy giúp, không phải mất đến một điếu thuốc đút lót. Mấy hôm nay cháu nghĩ hay là làm nốt cái trần nhà cho u cháu rồi đi một chuyến cho biết đây biết đó.
Ông Phúc khẽ à một tràng nhỏ, như muốn nói thì ra ông cháu này cũng không vừạ Lòng dạ cũng lao lung nhấp nhỏm lắm! Đây cũng chưa phải là mảnh đất để hắn ăn đời ở kiếp!
Ông Dịch nhả hết bụm khói, rồi vẫn cái giọng à ới:
- Đi hay ở là việc lâu dài Nhưng trước mắt anh phải tham gia vào cùng làm cho ra ngô ra khoai trong dịp này! Với mấy anh đương chức ở đây thì im lặng cũng không được, nhường nhịn cũng không xong, thi cứ phải lóc tuột ra! Hạ cánh này xuống! Rồi ai làm thì hãy bàn sau, nhưng trước hết phải cho các hắn biết rằng động vào ta là động vào lửa!
Bà Dần bê một sàng mít đã cắt thành từng miếng vàng rười ừ nhà dưới đi lên.
- Anh em, cậu cháu ăn mít đã- Bà Dần đặt sàng mít xuống bàn rồi nhìn cả mấy người nói riết róng:
- Tôi nói có hai chú với cháu Tùng nghe nhé. Ông Sửu với nhà anh Cao mà gọi tôi lên xã bắt phạt, thì cũng phải gọi cô Cành con bà Cả lên, chứ không thi tôi không chịu!
Ông Phúc lừ lừ cặp mắt ba góc:
- Có im đi không, chuyện đàn bà chỉ lôi thôi!
Bà Dân đang hăng phải nguội ngay quay ra lụng phụng di xuống nhà dướị
Trong lúc Ban thường vụ của chi họ Vũ Đình vừa ăn mít dai, vừa xem xét những diễn biến đời sống chính trị ở Giếng Chùa đã bước sang một giai đoạn mới và nhận định là cán cân có lợi đang nghiêng về ta, thì đương kim bí thư đảng uỷ Trịnh Bá Thủ mặc dù bên ngoài rất nhũn nhặn với tất cả vì anh thấy chiến thuật làm mềm lòng của anh xưa nay rất đắc đạọ Bên trong Thủ cũng rất bình tâm và cũng tự nhận định là về cơ bản ta vẫn nắm đằng chuôi! Thuận lợi củata vẫn là cơ bản, khó khăn chỉ là tạm thời! Thủ không cần nhóm họp, bàn luận, mà thói quen của anh là chỉ thị. Ngay cả những cuộc họp đảng uỷ nói là bàn bạc. nhưng Thủ đã đề xuất điều gì thì không ai dám bác. Trong thâm tâm Thủ nghĩ đó là những chỉ thị. Cho nên lúc nãy về, Thủ chỉ thị cho Cao phải góp ý Quàng để nhắc nhở Quàng hãy giữ vững ý chí! Về mấy cái sổ tiết kiệm, trước sau chỉ được nói một lờị Còn bố con Vi - Vu và anh em Hảo - Hán phải hoàn chỉnh số liệu về gạch ngói mà ngày ông Phúc làm chủ nhiệm đã nhập nhèm công tư giá trong giá ngoài, phân phối với điều hoà hàng mấy vạn viên bất hợp lý. Bố con ông Vi - Vu ở lò ngói từ trước tới nay nên biết rõ. Còn chuyện tiền gạo ở đội thủy lợi 202 nếu tay Lũng còn cứng đầu thì phải thí! Mặc dù Lũng có ủng hộ cho xã vài trăm ngàn nói là quà thưởng cho chủ tịch và bí thư đã chăm lo săn sóc cho đội 202 rất tận tình. Nhưng sổ sách không có gì làm bằng? Còn riêng biểu thuế - đây đúng là quả đậm, nguồn phúc~lợi chính của xã, thì đích danh Thủ đã chuẩn bị sẵn lý lẽ để bắt bẻ tay đôi với Phúc, vì cái quả tù mù này đã gặt hái đều đều từ thời Phúc còn làm chủ nhiệm. Còn những chuyện phá nhà kho, chuồng trại, lợn gà thất thoát thì bắn mũi tên sang Lê Văn Vinh, đương kim chủ nhiệm hiện nay để Vinh làm kiểm điểm với chi bộ khu vực 2.
Với sự tự tin thuận lợi của ta vẫn là cơ bản, khó khăn tạm thờị Thủ thong thả đi họp tiếp, cùng lúc anh em ông Phúc xác định cán cân có lợi đang nghiêng về ta, nên Ban thường vụ của chi họ Vũ Đình nện gót trên đường làng hăm hở lắm.
Chiều nay là quân ta đối mặt với quân mình. Ta với mình tuy một mà hai!
Mở đầu là Xuân Tươi tự kiểm điểm trước tiên, với người tào lao, thông minh phát tiết ra ngoài này, hội nghị dễ nhất trí. Trung tá Chỉnh chỉ nhấn mạnh là trong công tác Xuân Tươi phải giữ đúng nguyên tắc hơn, phải chín chắn và thận trọng trong giao tiếp, không nên nói tuỳ hứng. Xuân Tươi lại hề hề xin nhận tất! Để tiếp tục chương trình, trưởng đoàn công tác mỉm cười nói vui, cố tạo không khí dễ chịu, bởi anh đã thấy sợ dân Giếng Chùạ Các tướng ở đây hay làm những cú bất ngờ lắm!
- Phần của đồng chí bí thư nhỏ đã xong, bây giờ đến phần của bí thư tỏ Xin mời đồng chí Trịnh Bá Thủ!
Trưởng đoàn đóng tác nhìn mọi người cười cười, nhưng phút chốc anh đã thay những khuôn mặt nghiêm nghị hẳn! Thử ngồi đối diện ở phía bên kiạ Lớp học của cô giáo Oanh đã nghỉ. nên những chiếc bàn học trò được dẹp vào một góc. Ghế kê theo hình vuông. ở giữa để trống. Cung cách ra dáng một hội nghị bàn tròn! Thủ hắng giọng, nói đều đều:
- Thưa các đồng chí! Về phần tôi mong các đồng chí đóng góp cho với chức trách là người làm công tác đảng, tôi chịu trách nhiệm về tình hìn chính trị trong toàn xã. Vậy trước những chính sách, chủ trương của Đảng, tôi đã cùng đảng ủy tuyên truyền và vận động mọi người thực hiện ra saỏ Đúng sai thế nàọ Với đảng ủy tôi đã làm hết chức trách của một bí thư chưả ở đây có đồng chí Tùng gần gụi sẽ cho ý kiến. Còn với chi bộ sở tại và làng xóm láng giềng, tôi và gia đình đã chấp hành chính sách của đảng ra saỏ Cá nhân tôi với việc xây dựng chi bộ ở đây thế nàỏ
Mọi người dỏng tai lên nghe, nhưng rồi ngơ ngác nhìn nhau Bởi vì Thủ càng nói, thì mọi vấn đề càng trở nên đơn giản và tròn trịa vô cùng. Lại thêm cách nói của Thủ vừa tha thiết, vừa thành khẩn cầu thị, khiến người nghe thấy không nỡ bắt Thủ phải liên hệ vào những việc quá cụ thể vì như vậy hình như nó tầm thường và nhỏ nhen cố chấp thế nào!
Thủ đã dừng được một lúc, ông Địch mới như bừng tỉng. rồi nhanh :Dng lấy lại cái thế cán cân có lợi đang nghiêng về ta
-Đồng chí Thủ rất có tài đơn giản mọi vấn đề đến tối đa! Nhưng đồng chí Thủ đã nhầm! Đây không phải là cuộc họp kiểm điểm sáu tháng hay một năm, mà đây là xét cả một quá trình lâu dàị Tôi được biết đồng chí Thủ rất chuyên quyền, bao sân tất cả! Từ đảng ủy, ủy ban, đến hợp tác xã, việc gì không có ý kiến đồng chí Thủ thì không ai được triển khaị Đồng chí luôn luôn lấy danh nghĩa là Đảng lãnh đạo trực tiếp và toàn diện nên đã làm quá chức trách của một bí thư rất nhiềụ Vấn đề ta phải xem xét cho rõ. Tôi được nghe ngay trong đảng ủy cũng hình thành phe pháị Ai cùng cánh với bí thư, thì có lộc có bổng. Ai không được ưa thi chỉ làm những việc cung quăng. Điều này hư thực thế nàỏ Phải cho rõ. Tôi không nói mò đâu, mà có bằng chứng, nhưng tôi chưa đưa ra vội vì còn những chuyện vật chất như nhiều người thắc mắc đồng chí Thủ liên quan đến mức nàỏ phải làm rõ. Ví dụ như mấy cái phiếu tiệt kiệm vừa rồi, không phải như đồng chí Quàng nói đâu, đảng đồng chí Quàng có muốn làng bia đỡ đạn để cứu chúa cũng không được. Rồi vụ biển thủ ở đội thuỷ lợi 202.
Cứ thế, Địch nhẩn nha nổ từng điểm xạ một cách đắn đót và khoái trá, khiến ông Phúc, ông Tính mặt mũi cứ nở nang, rạng rỡ rạ Ông Tính mới chỉ giỏi bắn chim bắn cò, chứ vào nghị trường vẫn chưa hoạt, hay hớ. Địch mới bách phát bách trúng. Nhưng sao thế kiả Thủ vẫn ngồi rất nghiêm ngắn, mắt nhìn thẳng, điềm tĩnh như những điểm xạ của Địch như là những tiếng nổ thiếu đầu đạn, chẳng sầy đến dạ Không ngán, Địch vẫn dấn tới chất vấn về vụ đất dai xã cấp cho mấy hộ tách hộ khẩu làm nhà, nhưng thiếu công bằng, nên thành chuyện xích mích cho đến tận bây giờ. Có người hỏi, thì chủ tịch Sửu giải thích đó là quyết định của Thủ. Vậy đúng sai thế nàỏ Tại sao bí thư lại quyết định công việc của chủ tịch là người đứng dầu chính quyền? Khiến từ bấy đến nay người ta vẫn oán Sửu là bù nhìn, là ông phỗng!
Địch dừng lời và nói rằng hãy tạm hỏi một số điều như vậy để Thủ giải đáp, rồi sẽ hỏi thêm! Nhà tuyên huấn của nông trường bò sữa nhìn quanh, tự đắc về sự sắc sảo của mình, như muốn nói với tất cả: Từ giờ trở đi, họp hành đừng có ai giở bài bịp ra với tôi! Hơn hai mươi năm làm tuyên huấn, nắm ngọn cờ lý luận đây! Nhưng Thủ cũng không phải người dễ nắn gân, anh mát mẻ đến lạnh băng:
- Vâng xin cám ơn đồng chí Địch! Mời các đồng chi cứ phát biểu tiếp, rồi tôi giải đáp luôn một thể.
Nhiều ánh mắt liếc chéo vào nhau bối rốị Tất cả lặng hẫng đị Xuân Tươi lại nhìn xung quanh tươi cười, muốn gây không khí dịu lại:
- Xin lỗi đồng chí Tùng! ở đây có đồng chi Tùng cùng làm việc gần gũi với đồng chí Thủ vậy có lẽ xin đồng chí Tùng cho vài ý kiến sâu sắc!
Tùng gần như giật nảy người trên ghế. Khác với lúc sáng, ngay từ đầu giờ của buổi họp chiều, những người tinh ý đều thấy Tùng thẫn thờ và bồn chồn thế nàọ Tùng ngồi cạnh ông Chỉnh và hai người cứ thì thầm điều gì. Ba vị thường vụ của chi họ Vũ Đình thì nghĩ: Thằng cháu ngoại này còn dễ bị xiêu lòng lắm. Dượng địch đã khai hỏa dũng mãnh đến như thế thì nó còn ngại gì? Nhưng tất cả đã nhầm to! Cả Xuân Tươi tưởng Tùng đã kéo không khí dịu lại cũng nhầm to! Đúng là Tùng bồn chồn từ lúc trở lại họp đến giờ nhưng là bồn chồn thế này:
- Thưa hội nghị, trước sau tôi cũng phát biểu và sẽ nói nhiều vấn đề chứ không phải chỉ riêng đồng chí Thủ - Tùng vừa thong thả đứng dậy, vừa nóị Khuôn mặt vuông vức rám nắng cứ đỏ dần lên- Có điều tôi sẽ không làm cho nhiều người ở đây được hài lòng! Tôi có một số băn khoăn từ mấy hôm trước, còn đang nghĩ đã nên nói chưa, thì mới vừa lúc trước khi vào họp đây thôị tôi và đồng chí Chỉnh có nhận được lá thư của một quần chúng. Thư nói rằng vì tin tôi và đồng chí Chỉnh, nên người đó đề nghị chúng tôi đưa ra một số vấn đề của các đảng viên chúng ta trong dịp họp này, và họ sẽ theo dõi chờ đợi xem ta giải quyết thế nàọ Nếu ỉm đi thì họ sẽ có cách! Hôm nay chúng tôi chưa nói vội vì thấy cần làm việc trước với các đồng chí có trách nhiệm và những người có liên quan. Nhưng muốn lưu ý rằng những chuyện rồi sâu kín, rất ghê gớm của các đảng viên chúng ta không lọt qua con mắt quần chúng, họ biết tỉ mỉ lắm. Đã đến lúc chúng ta phải đánh bài ngửa tất cả, những ưu khuyết phải được công bố tất cả chứ không thể tù mù mãi được. Vừa qua vì nghe bàn tán nhiều nên tôi đã lần theo một vài đường dây để tìm hiểu những vụ việc mà dư luận đang xì xào, như những vụ vi phạm về kinh tế mà đây nhiều người đã nêụ Càng tìm hiểu, càng thất nhiều quá! Hầu như tất cả những người được giao nắm kinh tế đều có đính! Nhưng vì ăn chia không đều, nên mới thành mâu thuẫn, bây giờ mới vỡ chuyện. Tôi vẫn băn khoăn là có nên khơi lại chuyện cũ không? Vì nhiều lắm! Càng khơi càng rối! và tất nhiên những người bị chất vấn, bị kiểm tra sẽ phản bác lại, rồi sẽ nhùng nhằng, sẽ sa lầy vào những vụ việc mất hàng tháng mà vẫn không kết luận được như bên Phú Ngọc vừa rồị Cuối cùng mục đích chính của đợt học tập là nâng cao chất lượng đảng viên và kiện toàn lại tổ chức cho vững mạnh thì không làm được. Mới nhìn qua thấy ai cũng hăng hái đấu tranh nhưng sự thực lại cùng nhau né tránh, không động đến những nguyên nhân cơ bản, cứ như là một cam kết ngầm phải chừa cái góc cấm ra, vì nếu khơi vào những điêu chính yếu thì cả hai sẽ cùng phải ra đi! Và có lẽ cách giải quyết nhẹ nhàng nhất để giữ uy tín cho Đảng, để lòng tin giữa dân với Đảng không bị xói mòn là mỗi chúng ta hãy thật thành khẩn và tự nguyện. Thành khẩn với ưu khuyết của mình và tự nguyện xử trí chính mình. Thấy mình không còn xứng đáng thì hãy tự rời vị trí! Đó là một biểu hiện cao của tính Đảng! Nói như thế không phải là tôi mong được thay thế đâụ Tôi biết là mình chưa đủ tín nhiệm và trong hoàn cảnh này tôi cũng không làm được. Hãy để cho những người không có vướng mắc gì trong quan hệ dây mơ làm má đứng ra lãnh trách nhiệm, cả trên đảng uỷ và ở cơ sở này không thiếu những người có năng lực. Sắp tới có thêm một vài quân nhân xuất ngũ là đảng viên đã được qua thử thách, họ không chướng bận gì trong quan hệ gia đình họ mạc, chắc chắn trong công việc họ sẽ vô tư, thẳng thắn và công khaị Một trong những cái khó nhất của người làm cán bộ bây giờ là phải công khaị ở đây chúng ta rất yếu về tính công khai, vì thế bây giờ mới tích tụ lắm chuyện, khơi ra một việc là động chạm cả dây chuyền, sẽ rối mù lên. Nhưng muốn làng xã thật sự có đổi mới thì ta phải cố gỡ ra thôị Còn với đồng chí Thủ thì ...
Tùng ngắc ngứ như chưa biết bắt đầu như thế nàọ Đúng là chỉ trừ ông Chỉnh, còn tất cả đang giương mắt lên kinh ngạc, im ro không cả động cựạ
- Với đồng chí Thủ - Tùng lau mồ hôi trán, đôi môi cứ giật giật vì xúc động - Tôi có thể bảo đảm rằng đồng chí Thủ không phải là người tham vật chất, ăn uống đồng chí không ham, còn những vụ việc các đồng chí đã nêu, nếu có chỉ là do bị lôi kéo, phải hòa nhập vào với những người cộng sự của mình, cho nên mức độ khuyết điểm không lớn. Nhưng với việc trong chi bộ có sự mất đoàn kết âm ỉ lâu dài, càng ngày càng loang rộng ra ngoài quần chúng, đến mức hiển nhiên tồn tại một điều là những ai ở đây muốn có một chân dù nhỏ, từ đội sản xuất trở lên, và ai muốn phấn đấu vào đảng thì nếu không có họ hàng thân thích với những người đang nắm quyền, thì cũng phải là người được thu nạp vào trong vây cánh mới có điều kiện để phấn đấu! Còn nếu không mà muốn thành cán bộ đảng viên thì phải đi ra ngoài! Cứ như đảng ở đây có một thứ điều lệ riêng, một quy định riêng.. Đến mức những đảng viên ở nơi khác chuyển về đây sinh sống, nếu muốn yên, muốn tốt thì phải khuất phục, nếu không sẽ đủ thứ chuyện rầy rà. Như trường hợp khai trừ hai đảng viên về hưu ở xóm Đầu Câu hồi năm ngoái là điển hình của sự thanh trừng phe cánh. Còn riêng chi bộ ta đến ba năm nay không kết nạp được ai vào đảng, trong lúc thanh niên ngày một đông. Là người làm công tác đảng lâu năm từ cơ sở mà lên, chả nhẽ đồng chí Thủ không chịu trách nhiệm gì?
Tùng lại ngắc ngứ, như đang tính nên nói tiếp những gì, thì ông Chỉnh ngồi bên kéo Tùng xuống, rồi ông đứng lên. Đúng là lúc này chỉ còn vị trung tá húc là đủ sức xung trận, chứ kể cả bản lĩnh như Thủ cũng đã run trong bụng.
- Những ý kiến của đồng chí Tùng cũng là những suy nghĩ của tôi! - ông Chỉnh nói thong thả chứ không băm bổ như thói quen. Đồng chí trung tá đang phân tán mục tiêu đang hút hỏa lực, đang chia lửa với thượng sĩ Tùng. Bởi ông biết chắc Tùng sẽ bị công kích ở cả hai phíạ Đúng là đến lúc chúng ta phải dũng cảm công khai các đồng chí ạ! Phải dám nói thẳng căn bệnh của mình ...
Ông Chỉnh chưa nói dứt đâụ thì bóng có tiếng ầm ầm từ ngoài cổng, rồi bà Đồ Ngật xồng xộc chạy vào cuộc họp:
- ơi các ông, các bà đảng viên ơi! Người ta đánh nhau ngoài đồng kia kìa! Người ta tranh đất, tranh ruộng đánh nhau to ở Đồng Chùa kia kìa!
- Thế thì nghỉ đã! - Một tiếng hô át cả lời ông Chỉnh. Rồi vẫn đúng thói quen tự do thoải mái, rùng rùng đến dăm người đứng tụt dậỵ Chủ tọa chưa kịp nói gì thì mấy người đó đã huơ tay lao la cửạ Trong lúc nhốn nháo, ông Phúc, ông Địch vẫn nhận n đó là những đàn em của Thủ.
Không muốn thì cuộc họp cũng dứt đoạn. Mọi người vội vã chạy tắt ra phía cổng làng. ở đấy là cánh đồng Chùạ Đồng Chùa nằm ở cửa ngõ phía nam của làng. Đó là tiền sảnh, là bộ mặt kiêu hãnh của làng. Đồng Chùa là một cánh đồng phăng phiu chỉ rộng hơn 20 mẫu Bắc Bộ với những thửa, những ô ruộng có từ thời sơ khai của vùng nàỵ Đây là nơi thượng đẳng điền duy nhất, là cơm giữa nồi, gái giữa làng, là nơi ngày xưa các bậc kỳ hào tranh giành nhau đến chết để được là người chủ điền có ruộng ở đây.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét